Brevi detti agrigentini
– U jornu unni vogliu e a sira spardu l’ogliu –
– Si unceru Ogliu fitusu e padeddra spunnata –
– ‘u immirutu va pa so via e u so immu unsu talìa –
– Minchia parrì… ma duna na santa –
– Nuddru fa nenti pi nenti –
– U rispettu è misuratu, cu lu porta l’havi purtato.
– Cu è riccu d’amici e riccu di sordi –
– Fa u minchia pi un ghiri a guerra
– U cielu ti vagna e u vento t’asciuca –
– L’erba tinta un mori mà –
– Nesci patruni ca a casa è mia –
– Di patruni a garzuni –
– Semu ricchi e unnu sapi nuddru
– Chiu scuru di mezzannotti un pò ffari? (chiedo io) –
– Futti Futti ca Diu pirduna a tutti
– Cu picca accatta picca trova
– Ammuccia ammuccia ca tuttu pari –
– Falla comu vò..ma è sempri Cucuzza!
– Si chiù curnutu di un babbaluciu –
– Megliu u tintu canusciutu ca u bonu a canusciri –
– Amici e parenti un c’accattari e unci vinniri nenti
– Una vota s’arrussica e una vota s’aggiarnia
– scrusciu di carta assa e cubbaita nenti
– cu piglia un turcu è sò !
– vuci di populu vuci di Diu
– u sceccu porta a paglia e u sceccu sa mangia
– genti allegra Diu l’aiuta
– a tempu di pira Zi Pè Zi Pè ,fineru li pira e finiu ‘u Zi Pè
– quannu la china passa fatti juncu
– iri a ligna senza corda
– quartara sciaccata un ci iri all’acqua
– iurnata rutta rumpila tutta
– a matinata fa a jurnata
– testa ca un parla si chiama cucuzza
– zara aba zara un cantaru e tanticchia
– una parola è picca e du su assa
– un cridiri o santu si un si vidi u miraculu
– sceccu chi si vanta un vali mancu mezzu sordu (o mezza lira)
– a tempu di caristia ogni ficateddru di musca fà sustanza
– dissi lu surci a la nuci,dunami tempu ca ti spurtusu
– cu lassa la strata vecchia pi la nova ,sapi zoccu lassa ma no chiddru ca trova
– longu e fissa,curtu e malu caputu
– fungi ,pateddri e granci assai spenni e nenti mangi
– amuri,biddrizza e dinari sunnu tri cosi ca un si ponnu ammucciari
– dill’amici mi guardi Diu ca di i nimici mi guardu iu
– cu è gilusu mori curnutu
– scuru e fuddra
– beddu spicchiu di mennula amara!
– trenta e du vintottu
– nenti fari, ca nenti si sapi!
– a furtuna do crastu:nasciri curnutu e moriri scannatu
– murritiusu
– Aiutati ca Diu t’aiuta
– Ma tu chi sì, figliu d’ a gaddina bianca?
– U Signuri fici a tia, e ruppi la furma!
– a casa capi quantu voli u patruni
– l’okkiu do patruni ngrassa u cavaddru!!!
– occhi a pampineddra
– vinisti pi futtiri e ristasti futtutu!
– curnutu e vastuniatu
– ha chiu’ corna tu ca un panaru di babbaluci
– u putiaru abbannia chidru c’avi
– cu sa senti stringi i denti
– a la facci comu i basuli
– a beddra rrobba a tegnu ‘n Francia e ccà moru do friddu
– tinni isti a ligna senza corda
– A linjua un’avi ossa ma rumpi l’ossa
– pari a morti in permissu!
– chiovi pisuli pisuli
– Chi ti chiurinu i manu?
– Chi ti chiuri u culu?
– fa beni e scordalu, fa mali e pensaci
– è nuddru ammiscatu cu nenti
– ci dissi u sceccu a lu mulu semu nati pi dari lu culu
– cu sparti avi a megliu parti
– si chiui una porta e si apri un purticatu
– nuddru si piglia si nun si rassumiglia
– agneddu e sucu e finì u vattìu ( “e ammuccati sta bomboniera” aggiungono a Palermo ponendo una mano sulle parti intime maschili)
– megliu fariti un vistitu ca dariti a mangiari
– i ferri fannu u mastru
– morti e patruni, un si sapi mai quannu vennu
– a megliu parola è chidda ca nun si dici
– addrevu, addrevu… addrevu u porcu!
– Cu nasci tunnu nun po’ moriri quatratu
– Tintu cu mori
– Fatti a nomina e va’ curcati
– stenni u pedi quantu u linzolu teni!
– capiddi e guai, nun ni mancanu mai
– Megliu diri chi sacciu ca diri chi sapia
– Quantu è bello diri di no, ti resta l’amicu e la roba to
– Cu paga avanti mangia pisci fitusu
– Chistu unnè santu ca suda
– l’acqua lu vagna u ventu l’asciuca
– l’acqua dintra e u cannolu fora
– né scu, né porcu, né passa ddrà
– Ma chi minchia ha ni sta testa? Fumèri?
– Affidavu ‘a pecora ‘o lupu
– Gira vota e firria…
– si piglia’ u itu cu tuttu u vrazzu!
– comu si li cuglieru li beddri pira, comu si li cuglieru senza scala
– Si mangiaru a don Cola cu’ tutti ‘i furmi.
– aspetti ca ti cadi lu ficu ‘mmucca
– ava fari trasiri u sceccu pa cuda
– unni va cu u sceccu?
– cu mangia fa muddrichi
– u saziu un ci cridi a u diunu
– Sinnacu picciottu paisi ruvinatu
– acqua davanti e bentu darrè!
– cu parlà m’arricrià!
– l’acqua ti vagna e u ventu t’asciuca!
– a vutti china e a muglieri mbriaca!!!
– Mi vogliu fari la cruci cu la manu manca! Patri figliu … e dunni pigliu!
– Cu la voli cotta, cu la voli cruda…
– Iu chi ti detti e tu chi mi dasti
– U cuntu de tri surdi
– A megliu acqua sa vivinu i porci!
– salutamu e cacciamu!
– U cani muzzica sempri u strazzatu!
– u signuri duna pani a cu un avi denti
– Betta contrariusa
– chi ‘ssi ‘nticchinutu…
– Tal’è, va raspati arrassu!
– umm’ arristaru mancu l’ occhi pi chiangiri
– è cani con canusci patruni
– Si’ ‘na minchia carricata d’acqua
– vinisti pi futtiri e ristasti futtutu!
– A chi…piglià e finì…
– Per dire: “vado via!” l’agrigentino dice: “Mi nni ivu!” (eccezionale! una sorta di past progressive, che non trova uguali in altre lingue)
– u dissi a nora pi sentilu a soggira
– testa di cutupiddru!
– ci voli u ventu ‘n chiesa…ma no astutari i cannili
– A bona a bonè
– Dumani è duminica, tagliamu a testa a Minica. Minica nun c’è, tagliamu a testa ‘o Re. Lu Re è ammalatu, tagliamu ‘a testa ‘o surdatu. ‘U surdatu è a la guerra … sbattemu ‘u culu (mani, nella versione politically correct) ‘nterra!!!
– Si dice di una donna che ha avuto una vita sessuale molto allegra: “chidda nn’ha stuccatu cazzi … ”
– Arristà cu l’occhi chini e i manu vacanti !!!
– mi va curcu ca l’occhi mi fannu pupi pupi.
– Nuddru si piglia s’un si rassimiglia
– Donn’Anna fora cullega !
– A gaddrina ca camina porta a vozza china !
– Chiamu all’orbu pi chiediri aiutu, grapi l’occhi e mi fici scantari!
– Ianni cumanna a Ianni: vacci tu ca si cchiù granni…
– Vecchi, ‘mmriachi e picciliddi Diu l’aiuta!
– una vota sarrussica una vota saggiarnia!
– sulità santità
– Monachi e parrini, viditi la missa e stoccaci li rini
– E cu minchia parla? ‘U paraccaru?
– persi u sceccu cu tutti i carrubbi
– Un patri campà 100 figli e 100 figli un sappiru campati un patri
– Un amuri milli peni
– fimmina c’annaca l’anca si unn’è buttana picca ci manca
– ”megliu diri chi sacciu a no chi sapia”
– ‘nsamasignuri
– cu parlà m’arricrìa
– u c’è mortu ca sa ridi, un c’è zita ca si chianci
– Aranci aranci, cu l’avi si li chiangi.
– i guai da pignata li sapi cu l’arrimina
– a pignata n’comuni unnà vuddrutu mai
– cu nesci arrinesci
– vegnu do mortu e mi dici ca e’ vivu…
– jurnata rutta…rumpila tutta…
– munnu è e munnu a statu
– Ad una bambina che vuole sempre l’ultima parola: “si troppu arrispustèra!”
– Iddu vulissi tuvaglia cunzata e pani sminuzzatu!
– “ma chi ha li spini ‘nculu?”
– Pun sapiri leggiri e scriviri….
– Due agrigentini stanno insieme sollevando un peso. Uno dei due barcolla. l’altro protesta: “Gnadà Pe’, nn’ha forza ‘nculu?”.
– (dopo aver raccontato un aneddoto): “e vi cuntavu la passata!”
– Tutti cacaru e ficiru a tìa
– e …si ficiru i ficu!!!!
– Chista è a ZITA!
– Acchiana i mura lisci …
– Unni voli mancu cu mutu!
– U pisci feti da testa!
– Fa beni e mori ammazzatu!
– E quannu la furtuna un ti dici, jettati ‘nterra e cogli babbaluci
– zara e bazzara un cantaru e vinticincu
– di n’oricchia ci trasi e di l’antra ci nesci!
– Cu pratica lu zoppu all’annu zuppichia!
– A chi iocu iucamu ah? A futti cumpagnu?
– Ogni lassata è pirduta
– durà di natali a santu stefanu!
– Cu disìa e cu schìfia
– A tempu ri caristia, ogni pirtusu è galleria
– parla quannu piscia a gaddrina
– ti fazzu curriri quantu si longu
– Cu è minchia? Carnalivari o cu cci va appriessu?
– Ma va fatti monacu !
– ammuccia, ammuccia, ca tuttu pari!
– cu avi chiossà avi assu
– Conclusivo/rafforzativo di un recriminato diritto/prerogativa: E CHI MINCHIA!!??
– SENTI CHISTA E VA’ CURCATI
– unciti cu i megliu di tia e appizzaci i spisi
– Muglieri e vó do paisi to’ !
– Ogni funtana leva a siti !
– ti piglià u mali di l’agneddu: ti crisci a panza e t’accurza l’aceddu
– carti chi passanu,iucaturi ca si vanta
– va duna u culu e ci dici ca cadisti
– ci voli furtuna a friiri u’ novu!
– un ncuitari u cani ca dormi
– Un occhio a Cristu e un occhiu a San Giuvanni!
– Vidi chi cosi… tu…
– juagliardu…moviti
– quantu tira un pilu di sticchiu mancu un ‘vò mpagliatu
– Moviti drocu
– s’amminchià
– ama l’omu to’ cu viziu so’
– a fami mi strazza i mutanni
– staiu allippannu da siti
– A cu mi duna u pani u chiamu papa’
– Ogni pilu ci pari un travu!
– ”Finì a frisca e pirita
– Ognunu sapi quantu l’avi
– A regina appi bisognu da vicina
– megliu ddrocu ca nterra
– si vò passari la vita cuntenti, statti luntanu di li parenti..
– ogni ficateddru di musca e’ sustanza!
– A minchia n ‘culu d’avutri pari un filu di ina
– cielu a picurina, si un chiovi oi, chiovi dumani matina
– ogni impidimentu è giuvamentu
– a cunfidenza porta alla mala crianza!
– cu nun ti canusci caru t’accatta …
– u Signuri duna pani a cu unnavi denti…
– cu di spiranza campa dispiratu mori…
– Unn’aiu figli e chianciu niputi
– Chiavuzza chiavuzza ognunu a so’ casuzza
– unni va ‘zzanniannu Zanna!